بررسی تطبیقی عناصر داستانی در باب‌الحکایات احمد شوقی و حکایت‌های پروین اعتصامی

باب‌الحکایات احمد شوقی و حکایت‌های پروین اعتصامی از مهم‌ترین آثار تمثیلی ادبیّات معاصر عربی و فارسی به شمار می‌روند. دیدگاه غالب این است که نوع ادبی تمثیل و ساختار آن ضعیف است و به زحمت بار محتوای اخلاقی را بر دوش می‌کشد. در نتیجه، این نوع ادبی همواره در پایین‌ترین درجۀ یک نوع داستانی مورد بررسی قرار می‌گیرد. به علاوه، اغلب تحقیق‌های این حوزه به محتوا پرداخته‌، به هنر «چگونه گفتن» آنها توجّهی نشان نداده‌اند. بدیهی است که «چگونه گفتن» اصل بسیار مهمّی در ادبیّات است و این حجـم از تحقیق‌هایی که به «چه گفتن‌ها» می‌پردازد، گونه‌ای بی‌مهری به این اصل اصیل ادبیّات محسوب می‌شود. در این مقاله، کوشیده‌ایم تا با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعات کتابخانـه‌ای، ضمن بررسـی دقیق ساختار تمثیـل و عناصر سازندۀ آن بر اساس دو اثر تمثیلی مذکور، ارتباط دقیق ساختاری و محتوایی آنها را نیز با یکدیگر نشان داده، تأکید نماییم که در بررسی چنین آثاری، نگرش یکسویۀ محتوایی به هیچ وجه نمی‌تواند یک راهکار ژرف‌شناسانۀ مورد اعتماد باشد و شناخت ساختار هر اثر ادبی با تمام جزئیّات آن، یک اصل اساسی است که البتّه به درک عمقی محتوایی آن اثر نیز می‌انجامد.